zondag 9 februari 2014

Raken en kiezen.



Net als velen met mij heb ik meerdere hobby’s en deze staat boven aan mijn lijstje; het amateurtoneel. Als blozende puber ben ik in de zeventiger jaren bij een toneelgroep terecht gekomen die al meer dan honderd jaar bestaat.
Destijds vonden er geen audities plaats, van het woord casting had men nooit gehoord, soaps op de tv waren nog niet uitgevonden. De repetities werden gehouden in een parochiezaaltje of plaatselijke kroeg en eindigden steevast in een gezellige avond onder vrienden. Na de première was het bal, de zaal zat mudvol en onze kameraadschap kende geen grenzen.
De club is ooit ontstaan als afsplitsing van een drankbestrijdersvereniging, een hilarisch stigma dat we nog steeds meedragen. Onze maat dient staande gehouden te worden! Balorig als we zijn wordt die regel vaak overtreden, een hobby moet immers bevrediging en plezier opleveren, nietwaar?
Toen men een jong maagdelijk meisje voor een hoofdrol nodig had en de regisseur mijn ouders benaderde met het doel mij in te lijven – ja, ja, ik werd netjes gevraagd – waren die er niet gerust op; hun dochter zou het Sodom en Gomorra van de culturele wereld binnentreden. Maar ik ging. Al was ik behoorlijk zenuwachtig en uiterst verlegen, het amateurtheaterleven stal direct mijn hart. En ondanks enkele deuken in mijn lijf die ik in de jaren daarna heb opgelopen, ga ik nog steeds.
Er is ondertussen veel veranderd. Op de dag van vandaag zijn we een prettig gestoorde bende die elke uitdaging als kans ziet. En wat betreft die leefwijze in bovengenoemde Bijbelse steden? Nergens is de sociale controle zo groot als bij het acteren; je ziet, hoort, weet … en kunt zwijgen. Je respecteert elkaars mogelijkheden en onmogelijkheden. Grenzen vervagen, maar er is wel degelijke een strakke lijn die niet wordt overschreden; een toneelzoen is géén zoen! Overigens is er niets zo lastig als een nepzoen onder het oog van iedereen een echte kus te laten lijken, probeer het maar eens!
We hebben een prachtig cultureel centrum waar onze voorstellingen te zien zijn. Iedereen kan lid worden van de club, je hoeft niet meer gevraagd te worden; inzet tonen en aanmelden volstaat. Ons clubje dreigt namelijk uit te sterven. We hebben geen jeune premiers en jonge deernen meer in de collectie en heten je daarom van harte welkom; de rollen liggen voor het oprapen.
In de huidige samenleving waarin snelheid cruciaal is en alleen resultaten tellen, lijkt acteren als hobby steeds minder in trek te zijn. Natuurlijk kost toneelspelen tijd; het is maandenlang repeteren, teksten van buiten leren, veel stilzitten en afwachten. Met als apotheose slechts een paar minuten applaus. Voor een acteur geeft die ontlading een stoot adrenaline, een kort moment van trots en zelfvertrouwen dat de basis van zijn succes moet vormen. De belangrijke weg er naar toe blijft evenwel onzichtbaar en niet gekend. De vraag rijst; heb je daar kostbare tijd voor over?
Veel mensen gunnen zichzelf niet die broodnodige ruimte, ze zijn druk, druk, druk. Met sporten, trends volgen, carrière, gezin en andere belangrijke zaken. En dat is jammer, want acteren kan je zoveel brengen.
Ongestraft mag je in de huid van een ander persoon kruipen en dingen doen die je normaal gesproken in het gewone leven nooit zou kunnen of mogen doen; de prinses zijn, de meid, de crimineel of een heilige; leren denken en doen als een ander. Inspanning levert ontspanning op; even niet aan je eigen sores denken, lekker fantaseren, dansen, zingen … of moorden met een neppistool. Leren jezelf goed te presenteren zonder dure cursus, een verlegenheid overwinnen, stemgebruik reguleren en het voornaamste;  leren omgaan en samenwerken met andere mensen. Voordeel halen uit die kennis; dát is de winst van acteren.
Het repertoire dat ons clubje brengt is divers en varieert om onze acteurs ter wille te zijn; de één speelt liever een serieuze rol, de ander zweert bij een komedie en hangt graag de clown uit.
Dit jaar hebben we twee totaal van elkaar verschillende producties op de rol staan. Aan het einde van dit jaar moet er een hilarisch, muzikaal kerstspel komen dat we gaan maken in samenwerking met een heus orkest.
Maar eerst staan we voor een andere uitdaging;  de opvoering van een modern theaterspel met een duidelijke link naar problemen in de huidige maatschappij, gebaseerd op een oud Grieks drama; Medea. Een ingewikkelde productie voor acteurs, regisseur en andere theaterdieren. En voor niemand dagelijkse kost; zeker niet voor het publiek. Het is een moeilijk te doorgronden toneelspel, dat niet door iedereen zal worden gewaardeerd. Het houdt voor de vereniging een groot risico in; dat van lege stoelen in de zaal.
Toch hebben we ervoor gekozen. Om de uitdaging die er in zit voor onze groep als geheel, gebaande paden te verlaten en te laten zien dat we als amateurs zeker niet onderdoen voor professionals.
We zijn ons terdege bewust van het feit dat we hiermee moeten opboksen tegen het makkelijke amusement dat de televisie brengt en dat je liggend op de loungebank over je heen kunt laten glijden, nippend aan een glas wijn. De stoelen in het theater zijn ook niet slecht, maar we bieden onze gasten geen makkelijke avond. Het onderwerp van dit toneelstuk – dat handelt over een familiedrama – komt behoorlijk bij je binnen en je hersens zullen overuren maken. Voordeel? Bij ons geen reclamespotjes en een klein deel van de toegangsprijs zal aan Stichting Slachtofferhulp geschonken worden. Dit omdat dit toneelspel ons raakt.
We zijn nu in de laatste fase van het repetitieproces beland. In de komende weken moeten alle puzzelstukjes op zijn plek vallen. Is het decor klaar en werkt het, komt alles goed met de techniek? Kent iedereen zijn tekst, zodat we ons met de achterliggende emoties kunnen gaan bezighouden.
Vreemd genoeg is dit de periode waarin irritaties ontstaan. Soms ontbreekt het ineens aan vertrouwen in een goede afloop, doemen onverwachte tegenslagen op, zijn er vragen. Is het publiek bereid om naar ons te komen kijken?  Zo niet, overleven we dan, financieel gezien? Hebben we de juiste keuze gemaakt? Het blijft gokken.
Maar elk lid van onze club weet dat het in het verleden altijd nog goed gekomen is; uit een gezonde spanning kan een pracht van een voorstelling geboren worden.
Hoe goed onze Medea wordt? Daar laat ik me niet over uit. Daar moet het publiek over oordelen. U komt toch ook kijken?